Avrupa Birliğinin Güncel Direktifi (2022/0408) Işığında Konkordato Süreci[1]
Avrupa Birliğinin iflas hukukuna dair belirli düzenlemelerin yapılması ve bu düzenlemelerin standartlaştırılması amacıyla hazırladığı direktif konuyu dört önemli açıdan ele almaktadır. Bunlar şu şekildedir;
- Düzenlemenin Alanı
- Hukuki Temelleri ve Uygulanabilirliği
- İşverenler Açısından Değerlendirmesi ve Oluşan Etkiler
- Konkordato ve İflasın Bütçeye Yansımaları
- Konkordato Kavramının Geniş Açıdan İncelenmesi
Konkordatonun kısa bir tanımını yapacak olursak AB Direktifinin konuyu neden bu denli geniş çerçevede değerlendirdiğini öğrenmiş oluruz. Kabaca, konkordato borçlunun borçlarını kanunda öngörülen çoğunluk ve şekil kurallarına göre erteleyebilmesidir. Borçlu konkoradato sürecini işletebilmek maksadıyla bir konkordato planı oluşturur. Bu planın alacaklılar tarafından kabul edilmesi ve yetkili mahkeme tarafından tasdik edilmesi sonucu borcun taraflar arasında kararlaştırılan süre ve şartlarda ödenebilmesinin yolu açılır. Bu yola başvurmak için tacir olmak gibi bir ön koşul mevcut değildir.
Konkordato durumunun ortaya çıkartan en önemli sebeplerden biri de piyasa koşullarının stabil devam etmemesidir.[2] Özellikle, enflasyonist ekonomik düzlemde döviz kurlarının beklenen seviyenin üzerinde artması ve bu sebeple üretim için yurt dışından gelecek ham maddeye ve tedarik zincirine ihtiyaç duyan üreticinin döviz kuruna göre aldığı emtiayı yerel para cinsinden piyasaya sürmek zorunda kalmasının kar oranını önemli ölçüde düşürmesi sonucu şirket hacmine ve yönetime de bağlı olarak konkordato durumu, ‘riski’ oluşabilmektedir. Piyasanın ithalat hacminin yoğun olması da döviz kuruna karşı kırılgan hale gelen ortamda tedarik zincirini doğrudan etkilemekte ve ticari ödemelerin gecikmesine sebep olmaktadır. Dolayısıyla konkordato birden fazla duruma bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple de bu durumu iflas benzeri olarak ele almaktan çok sosyal- iktisadi bir olgu olarak düşünebiliriz. AB Direktifinde de göze çarpan temel durum bu şekildedir.
Konkordatonun amacı iflas müessessinde farklı olarak işletmenin piyasa koşullarında ayakta kalmasını temin etmektir.[3] Alacaklılara ödeme yapılması, işletmenin finasmanının sağlanması, çalışanların istihdamına devam edilmesi ve hissedarlara getiri sağlanması gibi. İflas ile karşılaştırıldığında borca batık işletmenin üretim araçlarının ikinci el/ hurda fiyatına satılmasındansa üretime devam etmesinin hem piyasa ortamının istikrarı hem de mevcut borçların ödenmesi hususnda daha faydalı olacağı genel kabuldür.
AB Direktifinin ilk kısmında yer alan ifadeler de bu durumu destekler niteliktedir. ‘Reasons for and objectives of the proposal’ başlığını taşıyan bu bölümde Birlik bümyesinde yer alan ülkelerin oluşturduğu Avrupa piyasasında birbiriyle uyumlu iflas ve konkordato politikalarının (insolvency regimes) olmayışı yüzünden üye ülkeler arasındaki serbest sermaye ekonomisinin entagrasyonunun tam olatak sağlanamadığı belirtilmiştir. Uluslarası Para Fonu piyasa entegrasyonu için Avrupa Birliğinin üç önemli maddeyi sağlaması gerektiğini ifade etmiştir: şeffaflık, düzenleyicilik ve emtiada kalitenin sağlanması. Avrupa Parlementosu ve Avrupa Merkez Bankası uyumun sağlanabilmesi için yapılacak yeni bir konkordato düzenlemesini bu bağlamda kilit faktör olarak değerlendirmektedir. Bu eşkilde piyasa yatırımcılar açısından öngörülebilir hale gelecek, maliyetler azalacak, yapılan yatırımların birlik içi ekonomik dolaşımı katılması sağlanacak daha da önemlisi dengeli bir ortam sağlandığı için tacirler bazında risk almak daha ulaşılabilir hale gelecek ve istihdam sağlanacaktır.
Direktifin bir başka amacı da üye ülkelerin konuyla alakalı kanuni düzenlemeleri arasında yer alan farklılıkların giderilerek uygulamada tutarlılığın ve tekdüzeliğin sağlanmasıdır. Birlik düzeyinde yapılan düzenlemelerle diğer üye ülkelerdeki kanuni boşluklar doldurularak bilgi eksikliği yahut uygulama yanlışlığı gibi usuli bazı eksiklikler sebebiyle yatırımcının birlik dışına çıkması engellenmiş olacaktır. Bu şekilde varılmak istenen asıl noktanın birlik ekonomisinin tam bir birleşmeyle tek bir piyasa haline getirilmesidir. Yapılan Avrupa Birliği Direktifinin amacı yalın haliyle bu şekilde özetlenebilir.
- Hukuki Düzenlemeler Yoluyla Piyasa Elementlerinin Tekdüzeleştirilmesi
Hukuki düzlemden bir incelemede bulunacak olursak direktifin diğer AB düzenlemelerinden farklılaştığı önemli noktalardan biri de mevcut bir düzenlemeyi yenilemesi değil halihazırda var olan bir kanuni boşluğu giderme eğiliminde olmasıdır. Birlik ilgili düzenlemeyi piyasa uyumunun sağlanması için nerdeyse bir enstrüman olarak kullanmaktadır. Bu sebeple konkordatoyu iki açıdan düzenlemektedir: Konkordato öncesi düzenlemeler (pre-insolvency procedures) ve borçların ödenmesine ilişkin düzenlemeler (debt discharge procedures).
Her iki düzenleme de birlik açısından yeni ve henüz herhangi bir ulusal çerçeveye sahip değildir. Adı geçen düzenlemelerle şirketler bakımından iflasa giden sürecin henüz başındayken fark edilmesi ve bu duruma özel faiz oranlarıyla ulaşılabilir kredilerin verilmesi ve bu gibi üstü kapalı yeniden yapılandırma süreçleriyle piyasadi sıkışıklığın ve stresin giderilmesi amaçlanmaktadır. Ancak bu maksatlar iflasın eşiğine gelmiş şirketlerin her ne şekilde olursa olsun hoş görülü faiz oranlarıyla kurtarılmasının amaçlandığı bir düzen getirmek değildir. Aksine, öngörülebilir piyasa koşulları inşa etmek, yatırımcılara daha cüretkar davranabilecekleri imkanlar sağlamak ve borçluların en kısa ve güvenli şekilde borçlarını kapatmasını sağlamaktır. Yoksa direktifle öngörülen konkordato sonrası etkileri (post-insolvency effects) gidermek değil, oluşmasını engellemeye yönelik öngörüyü arttırmaktır.
[1] Düzenleme için bkz. (EUR-Lex – 52022PC0702 – EN – EUR-Lex (europa.eu))
[2] Orhan Eroğlu, Uygulamada Konkordato,5.bsk., Seçkin Yayıncılık, 2023, Ankara 2023,syf.35-36
[3] Melissa B. Jacoby, Edward J. Janger ‘‘Ice Cube Bonds: Allocating the Price of Process in ChapterBankruptcy’’, The Yale Law Journal, Ocak 2014,s.893, Çevrimiçi (Yale Law Journal – Ice Cube Bonds: Allocating the Price of Process in Chapter 11 Bankruptcy), Erişim Tarihi: 12.08.24
Tüm bu sürecin konusunda uzman bir avukat tarafından takip edilmesi olası hak kayıplarının önüne geçmek açısından önem arz etmektedir.
Detaylı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz
Saygılarımızla
Bu hukuki bilgilendirme metni bilgilendirme amacı ile hazırlanmış olup, reklam ya da avukat- müvekkil ilişkisi kurma amacı ile hazırlanmamıştır. Bu bilgilendirme metninde yer alan hiçbir husus hukuki tavsiye değildir ve hukuki tavsiye olarak anlaşılmamalıdır.
